موضوع اصلی کتاب، عشق، بقا و تغییر است. اسکارلت که ابتدا زندگی بی‌دغدغه‌ای در مزرعهٔ خانوادگی خود، تارا، دارد، به‌تدریج با ویرانی ناشی از جنگ و پیامدهای آن روبه‌رو می‌شود.

او با شخصیت‌هایی چون رت باتلر، مردی جذاب و واقع‌گرا که نگاه متفاوتی به عشق و زندگی دارد، و اشلی ویلکس، عشق اول و دست‌نیافتنی اسکارلت، تعامل دارد. در طول داستان، اسکارلت می‌آموزد که عشق واقعی و ارزش‌های زندگی بسیار فراتر از تصور او هستند. شخصیت او به‌تدریج از دختری بی‌پروا به زنی قوی و مستقل تبدیل می‌ شود.

این رمان با نثر غنی، تصویرسازی‌های دقیق و شخصیت‌پردازی‌های پیچیده، همچنان جایگاه خود را به‌عنوان یکی از آثار جاودان ادبیات حفظ کرده است. بر باد رفته نه‌تنها داستانی عاشقانه است، بلکه تحلیلی اجتماعی از تغییرات عمیق در آمریکا پس از جنگ داخلی نیز ارائه می‌ دهد.